চন্দ্ৰযান-১:
চন্দ্ৰযান-১ হৈছে ২০০৮ চনৰ ২২ অক্টোবৰত উৎক্ষেপণ কৰা চন্দ্ৰযান শৃংখলাৰ প্ৰথম অভিযান।এই মহাকাশযানখনত এটা অৰ্বিটাৰ, এটা চন্দ্ৰ ইমপেক্টৰ প্ৰ'ব আৰু এটা মুন ইমপেক্ট প্ৰ'ব (MIP) আছিল। চন্দ্ৰযান-১ৰ প্ৰধান উদ্দেশ্য আছিল চন্দ্ৰপৃষ্ঠৰ বিশদ ত্ৰিমাত্ৰিক মানচিত্ৰ তৈয়াৰ কৰা, চন্দ্ৰৰ খনিজ গঠন অধ্যয়ন কৰা আৰু পানীৰ অণু বিচাৰি উলিওৱা।
চন্দ্ৰযান-১ত টেৰেইন মেপিং কেমেৰা (টিএমচি), মুন মিনাৰেলজি মেপাৰ (এম৩), লুনাৰ লেজাৰ ৰেঞ্জিং ইনষ্ট্ৰুমেণ্ট (এলএলআৰআই), আৰু মিনিয়েচাৰ চিন্থেটিক এপাৰচাৰ ৰাডাৰ (মিনি-এছএআৰ)কে ধৰি কেইবাটাও বৈজ্ঞানিক যন্ত্ৰ ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। এই যন্ত্ৰবোৰে চন্দ্ৰৰ ভূ-প্ৰকৃতি, খনিজ বিজ্ঞান আৰু চন্দ্ৰ মেৰুৰ স্থায়ীভাৱে ছাঁয়াময় অঞ্চলত পানীৰ বৰফৰ উপস্থিতিৰ বিষয়ে মূল্যৱান তথ্য প্ৰদান কৰিছিল।
এই অভিযানে চন্দ্ৰৰ পৃষ্ঠত পানীৰ অণুৰ আৱিষ্কাৰ আৰু সংযোজন শক্তিৰ সম্ভাৱ্য ভৱিষ্যত উৎস হিলিয়াম-৩ৰ উপস্থিতি নিশ্চিত কৰাকে ধৰি বহুতো মাইলৰ খুঁটি লাভ কৰে।
চন্দ্ৰযান-২:
চন্দ্ৰযান-২ ভাৰতৰ দ্বিতীয়টো চন্দ্ৰ অন্বেষণ অভিযান আছিল আৰু ২০১৯ চনৰ ২২ জুলাইত এই অভিযানৰ লক্ষ্য আছিল ভাৰতৰ চন্দ্ৰপৃষ্ঠত অৱতৰণ আৰু ৰবটিক ৰভাৰ চলোৱাৰ ক্ষমতা প্ৰদৰ্শন কৰা। ইয়াত আছিল এখন অৰ্বিটাৰ, বিক্ৰম নামৰ এখন লেণ্ডাৰ আৰু প্ৰজ্ঞান নামৰ এখন ৰভাৰ।
চন্দ্ৰযান-২ৰ প্ৰধান উদ্দেশ্য আছিল চন্দ্ৰৰ দক্ষিণ মেৰু অঞ্চলটো অধিক অন্বেষণ কৰা আৰু ইয়াৰ ভূ-প্ৰকৃতি, খনিজ বিজ্ঞান আৰু পানীৰ বৰফৰ উপস্থিতি বিশ্লেষণ কৰা। লেণ্ডাৰ আৰু ৰভাৰখন চন্দ্ৰৰ দক্ষিণ মেৰুৰ ওচৰত অৱতৰণ কৰাৰ উদ্দেশ্য আছিল, যিটো পানীৰ বৰফ জমা হোৱাৰ সম্ভাৱনাৰ বাবে বৈজ্ঞানিকভাৱে উল্লেখযোগ্য আগ্ৰহৰ অঞ্চল।
কিন্তু অভিযানৰ অন্তিম পৰ্যায়ত লেণ্ডাৰখনে গ্ৰাউণ্ড কণ্ট্ৰ’লৰ সৈতে যোগাযোগ হেৰুৱাই পেলোৱাৰ ফলত কোমল লেণ্ডিং বিফল হয়। এই বিপৰ্যয়ৰ মাজতো অৰ্বিটাৰখনে চন্দ্ৰক কক্ষপথত ঘূৰি ফুৰিছে আৰু বৈজ্ঞানিক পৰ্যবেক্ষণ আৰু তথ্য সংগ্ৰহ কৰি কাৰ্যক্ষম হৈ আছে।
চন্দ্ৰযান-২ অভিযানত ভাৰতৰ প্ৰযুক্তিগত সামৰ্থ্য প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছিল, বিশেষকৈ মহাকাশযান পৰিবহণ, চন্দ্ৰ অৱতৰণ, আৰু ৰভাৰ অপাৰেচনৰ ক্ষেত্ৰত, যদিও অৱতৰণ নিজেই পৰিকল্পনা অনুসৰি নহ’ল।
চন্দ্ৰযান-৩:
ভৱিষ্যতৰ প্ৰচেষ্টা চন্দ্ৰযান-২ৰ আংশিক সফলতাৰ পিছত ইছৰ’ই চন্দ্ৰপৃষ্ঠত লেণ্ডাৰ আৰু ৰভাৰ সফলতাৰে অৱতৰণ কৰাৰ লক্ষ্যৰে চন্দ্ৰযান-৩ৰ পৰিকল্পনা ঘোষণা কৰে। চন্দ্ৰযান-৩ত চন্দ্ৰযান-২ৰ পৰা শিকি অহা শিক্ষাৰ ভিত্তিত উন্নতি সাধন কৰা হ’ব আৰু পূৰ্বৰ অভিযানৰ সময়ত সন্মুখীন হোৱা কাৰিকৰী প্ৰত্যাহ্বানসমূহ মোকাবিলা কৰা হ’ব বুলি আশা কৰা হৈছে।
চন্দ্ৰযান-৩ৰ প্ৰাথমিক উদ্দেশ্য চন্দ্ৰপৃষ্ঠৰ অধ্যয়ন, পানীৰ উপস্থিতি বিশ্লেষণ, চন্দ্ৰৰ ভূতত্ত্ব আৰু খনিজ বিজ্ঞানৰ বিষয়ে আমাৰ বুজাবুজি বৃদ্ধিৰ বাবে পৰীক্ষা-নিৰীক্ষা কৰাকে ধৰি পূৰ্বৰ উদ্দেশ্যৰ সৈতে একেই আছে।
চন্দ্ৰযান-৩ য়ে ভাৰতৰ মহাকাশ অন্বেষণ কাৰ্যসূচী আগুৱাই নিয়া, বৈজ্ঞানিক গৱেষণাক লালন-পালন কৰা, চন্দ্ৰ অন্বেষণৰ ক্ষেত্ৰত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সহযোগিতা সম্প্ৰসাৰণৰ প্ৰতিশ্ৰুতিক বুজায়। ই চন্দ্ৰলৈ ভৱিষ্যতে মানৱবাহী অভিযানৰ দিশত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পদক্ষেপ আৰু মহাকাশ অন্বেষণত ভাৰতৰ শক্তিশালী উপস্থিতি প্ৰতিষ্ঠা কৰাৰ আকাংক্ষাক প্ৰদৰ্শন কৰে।
সামৰণিঃ
চন্দ্ৰযান অভিযানসমূহে ভাৰতৰ মহাকাশ অন্বেষণ কাৰ্যসূচীক আগুৱাই নিয়াত সহায় কৰিছে আৰু চন্দ্ৰৰ বিষয়ে আমাৰ বুজাবুজিত অৰিহণা যোগাইছে। চন্দ্ৰযান-১-এ চন্দ্ৰপৃষ্ঠৰ মানচিত্ৰ সফলতাৰে তৈয়াৰ কৰি চন্দ্ৰৰ খনিজ গঠন আৰু পানীৰ অণুৰ উপস্থিতিৰ সন্দৰ্ভত উল্লেখযোগ্য আৱিষ্কাৰ কৰে। অৱতৰণ পৰ্যায়ত প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হোৱাৰ পিছতো চন্দ্ৰযান-২য়ে চন্দ্ৰ অভিযানত ভাৰতৰ সামৰ্থ্য প্ৰদৰ্শন কৰাৰ লগতে প্ৰযুক্তিগত উন্নতিৰ প্ৰদৰ্শন কৰে। চন্দ্ৰযান-৩ দিগন্তত থকাৰ সময়তে ভাৰতে নতুন মাইলৰ খুঁটি লাভ কৰাৰ লগতে ভৱিষ্যতৰ বৈজ্ঞানিক প্ৰচেষ্টা আৰু চন্দ্ৰৰ মানৱ অন্বেষণৰ পথ প্ৰশস্ত কৰাৰ চেষ্টা অব্যাহত ৰাখিছে।
